DOWÓD TOŻSAMOŚCI
reż. MIKOŁAJ GRYNBERG, POLSKA, 2021, 40 min
Debiut reżyserski wybitnego pisarza, reportera i fotografa Mikołaja Grynberga (finalista nagrody „Nike”, laureat Warszawskiej Premiery Literackiej). Autor zbiorów opowiadań „Rejwach” i „Poufne”, najbardziej znany z przenikliwych i niezwykle szczerych rozmów z tak zwanym „drugim pokoleniem” – dziećmi i wnukami ocalałych z Holokaustu polskich Żydów „Ocaleni z XX wieku” (2012), „Oskarżam Auschwitz. Opowieści rodzinne” (2014) i „Księga wyjścia” (2018).
Właśnie te rozmowy stały się punktem wyjścia do wspólnego projektu Mikołaja i Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN (koprodukcja) – bohaterowie znów mierzą się z pytaniami, ale przy włączonej kamerze. Dzięki temu konfrontujemy się nie tylko ze słowem, ale także emocjami. Rozmówcy siedzą na scenie (autentyczna scena audytorium Muzeum POLIN), ale reflektor zaledwie oświetla ich twarze, wyostrzając jednak każdy gest, szept i łzę. Mikołaj także nie ma nic do ukrycia: pozwala nam przyjrzeć się swojej metodzie pracy. Widzimy, że nie zadaje jedynie pytań, umawia się ze swoimi rozmówcami na dialog, w którym on sam niejednokrotnie stawia czoła przeszywającym do głębi zagadnieniom.
Uczestnicy tego przejmującego obrazu reprezentują wszystkie żyjące dzisiaj w Polsce pokolenia Żydów. Pierwszy raz Mikołaj daje również głos pokoleniu, które nie miało bezpośredniej styczności z ocalałymi ze swoich rodzin. Film jest okazją do przyjrzenia się, jak ewoluuje nasza pamięć o Zagładzie i jaką rolę pełni w świadomości dzisiejszych dwudziestolatków. Wywiady pokazują szeroką panoramę postaw i doświadczeń – rozmówcy pochodzą zarówno z wielkich miast jak i polskiej prowincji. Przyglądamy się nie tylko historii ich rodzin oraz indywidualnym losom, padają pytania o teraźniejszość, o antysemityzm. Jak sobie z nim radzą. Czy sobie radzą.
Film jest próbą pokazania specyfiki bycia polskim Żydem, często niezrozumiałej dla osób spoza tego kręgu. Historia Polski jest wyjątkowo trudna i obfitowała w wydarzenia, które nie wydarzyły się nigdzie indziej, a miały ogromny wpływ na poczucie tożsamości wśród społeczności żydowskiej. Nie jest to jednak tylko i aż kolejny film o polskich Żydach. To obraz współczesności, uniwersalny, bo odwołuje się do pytań, z którymi mierzymy się wszyscy. O to, kim jesteśmy. O rodzinę, o nasze lęki i marzenia. O Polskę. Mikołaj Grynberg zadaje na scenie Muzeum POLIN nie tylko pytania swoim bohaterom.
Także każdemu z nas.
___________________
Reżyseria i scenariusz Mikołaj Grynberg
Produkcja: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Producent wykonawczy: IDFX
Współorganizator projektu: Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce
Projekt zrealizowany dzięki wsparciu: Association Européenne du Musée de l'Histoire des Juifs de Pologne POLIN
10-minutowa wersja filmu została przygotowana specjalnie na potrzeby Wystawy Stałej w Muzeum POLIN i można ją obejrzeć w galerii „Powojnie”.